|
|
 |
|
|
|
| Toplam Forum: 69
*** Toplam Konu: 30100
*** Toplam Mesaj: 148193 |
|
|
|
|
|
|
|
| Gönderen |
|
|
|
|
191 Mesaj - 
|
|
|
VARSAYIM
Kesinliði kanýtlanmamýþ verilerden hareketle ileri sürülen geçici yargýya, Önermeye verilen isimdir. Varsayým, olgular arasýnda, sýnanmasý henüz yapýlmamýþ geçici bir neden-sonuç baðý kuran Önermelere verilen genel bir kavramdýr. Bu anlamýyla
varsayým, bilimsel bir metodun aþamalarýndan birisi olarak karþýmýza çýkar ve metodolojinin alanýna giren bir kavram olarak da belirlenir. Aksiyon ve postulatlar gibi bilimsel araþtýrmanýn adýmlarýndan, dayanaklarýndan ve hatta ön-kabüllerinden birisini teþkil eder.
Mantýkta, hipotetik bir önermede þartlý yargýya veya ön-bileþene verilen isim olarak kullanýlýr. Ayrýca, bir tezin, kendinden daha genel bir teze tabî kýlýnmasý anlamýnda da varsayým kavramý kullanýlmaktadýr.
Metodolojide ise bir olay veya olaylar grubunun þartlý izahý olarak ileri sürülen bir ilke olarak kabul edilir. Veya ayný tarzda, belirli bir fenomenin izahý hakkýnda, müteakip bir delilin tasdik ve doðrulanmasýna kadar, gözlem ve deneyleri yaparken kýlavuz bir önerme olarak kabul edilen þarta baðlý bir yargý þeklinde de tanýmlanmaktadýr. Bir varsayým, þarta baðlý ve þartlý bir yapý arzeder, çünkü o, olasýlýða ve yetersiz elemanlara ve savlara dayanmaktadýr. Fakat, bir varsayým yine de keyfî ve indî bir fikir beyan ediþ deðildir. O, gerçekliðin kurulmasýnda ileri sürülen, kabul edilebilir bir saný (faraziye)dýr.
Bir varsayým kendisi tarafýndan belirlenmiþ olan mantýksal öncüller ile sonucun (yargýnýn) uygunluðunun ölçüsünün hesabýnýn verilmesinde de rol oynar. Bu yönüyle bir varsayým, artýk manük alanýnýn yanýnda olgular alanýna ait Önermelerin sunuluþunu da ifade etmektedir. Bilimsel alanda bir varsayým, daha sonraki deneyler ile kesinliðe kavuþacak olan fenomenler arasýndaki neden-sonuç baðýnýn ifade edildiði bir öncül niteliðine bürünmektedir. Bilimsel bir varsayým, kuram ile yakýn bir anlamý çaðrýþtýrýyor olsa da, tek bir olay hakkýnda
yapýlan bir açýklama taslaðý anlamýna gelmektedir. Kuram ise daha genel anlamda, bir olaylar öbeðini açýklamak için kurulan bir taslaktýr. Kuram, bu anlamý ile, varsayýmlarý içerir veya varsayýmlardan oluþan genel bir varsayýmdýr demek yanlýþ olmaz.
Bilimsel ve mantýksal platformda varsayým, bir takým olgularý açýklama gücünde görünen ve doðrudan ispatlanamayan bir önerme olarak tanýmlanýr. Bu tanýmdan hareketle her önermenin bir varsayým olmadýðý, olamayacaðý söylenebilir. Bir önermenin varsayým olabilmesi için þu iki niteliði taþýyor olmasý gerekir:
1- Doðru olup olmadýðýnýn bilinmemesi;
2- Doðrudan ispatlanabilir olmamasý.
Doðrudan ispatlanabilir olmamasýna raðmen bazý genellemeler tasvir edici bir tarzda karþýmýza çýkabilmektedirler. Bazý alanlarda bu gibi tasvir edici önermeleri de birer varsayým olarak kabul etmek mümkün olmaktadýr. Nitekim Henri Poincare, "Her genelleþtirme bir varsayýmdýr" demek suretiyle bu fikri doðrulamaktadýr. Fakat bu önermeler dizisi içinden yeterince doðrulanmýþ ve ispatlanmýþ olanlarýna bilimsel alanda birer açýklayýcý ve kuramsal yasa gözüyle bakýlabilir. Ancak bu karmaþýklýðýn önlenmesi ve bilim adamýnýn varsayým oluþturmada karþýsýna çýkacak sorunlarýn çözümü için bilimsel bir varsayýmýn niteliklerinin tespit edilmesi þarttýr.
Bilimsel bir varsayýmýn nitelikleri þöyle sýralanabilir:
1- Bir varsayým, deneye karþý olmamalýdýr. Yani, basit anlamda da olsa bir gözlemden sonra oluþturulmuþ ve deneye konu olabilir bir önerme kimliðini taþýmalýdýr.
2- Kurulmuþ teoriler ile uygunluk arzetmelidir. Bir bilimsel varsayým, genellikle eldeki mevcut bilgilerimizle çeliþmez. Özellikle, yerleþmiþ, kuvvetli gözlem ve deney sonuçlan ile doðrulanmýþ ve yasa niteliði kazanmýþ genellemelerle uygunluk göstermeyen varsayýmlar kuþkuyla karþýlanýr.
3- Akledilebilir (makûl) ve ait olduðu konuyla iliþkili olmalýdýr. Aksi takdirde bîr fantazi, bir masal öðesi olarak kalýr.
4- Tatbikinde verimli ve kontrol edilebilir olmalýdýr.
5- Bir varsayým, kolay anlaþýlabilir olmalýdýr. Fakat bu kolay anlaþýlabilirlik en az varsayým gerektirme, basit bir yapý arz etme anlamýnda ete alýnmalýdýr. Genellikle basitliðinden ve daha az varsayým gerektirmesinden dolayý Kopernik'in güneþ sistemi teorisi Batlamyus'unkine tercih edilmektedir.
6- Bir varsayým, iliþkin olduðu olgularýn tümünü kapsar ve hiçbiriyle tutarsýzlýk göstermez.
7- Bir varsayým, açýklama ve Ön-kabul gücü yüksek ve olguya ait yolla doðrulanmaya elveriþli olmalýdýr.
8- Varsayým, ayný mesele hakkýnda kendisinden önce ileri sürülmüþ varsayýmlarý açýkta býrakmalýdýr.
Bir varsayým, bir olayýn görünür (dýþsal, zahirî durumlarýný tahmin etmek anlamýnda tasvir edici ve olayýn nedensel baðlarýný gösterme anlamýnda da açýklayýcý olmalýdýr. Bu yönüyle açýklayýcý bir varsayýmýn iki türü sözkonusu olabilir
1- Genetik Varsayým:
Bir fenomenin gerçekleþme þartlarýnýn veya nedenlerinin tarzým belirlemeye, tespit etmeye çalýþýr.
2- Nedensel Varsayým:
Bir fenomenin üretimi (bir eseri meydana getiriþi) için gerekli olan þartlan veya nedenleri tespit edip belirlemeye çalýþýr.
Bu iki tür açýklayýcý varsayým yanýnda, deneysel bilimlerde sözkonusu edilen bir de iþleyen varsayým (kýlavuz varsayým, wor-king hypothesis) mevcuttur. Bir iþleyen varsayým, belirli bir fenomenin keþfinde, belirsiz ve bulanýk (gizli) birkaç olguya dayanarak ileri sürülen bir baþlangýç önermesidir. Ýþleyen varsayým ile bilimsel varsayým arasýndaki fark, çoðu zaman bîr derece farkýndan ibarettir. Her halükârda bir varsayým, nadiren ayrýntýlý öncülleriyle karmaþýk bir þekilde çeþitlenir. Ýþleyen varsayým, bu varsayýmlar içinde belirli bir sonuca ulaþmada baþvurulan en basit bir varsayým olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bilimsel bir varsayým ise bir bilimsel ön-görü, bir bilimsel tahmindir.
Varsayýmýn, bilimin geliþiminde önemli bir rol oynadýðý ve hatta bilimsel araþtýrmaya bir ilk adým olduðu pek çok bilim ada-mýnca kabul edilmiþtir. Örneðin, bu konuda kapsamlý bir de kitap yazan Henri Poincare, varsayýmýn þimdiye kadar hiç kimsenin inkâr etmediði bir role sahip olduðunu belirtmektedir. O, varsayýmlarý tabii olanlar, ilgisiz varsayýmlar ve hakiki genelleþtirmelerden oluþmuþ varsayýmlar olarak üç grupla ele alýr.
H. Poincare, her ne kadar, hiç kimsenin varsayýmý inkâr etmediðini belirtiyor olsa da, Newton ve Hegel gibi meþhur düþünür ve bilim adamlarýnca varsayýmýn küçüm-sendiði de bir gerçektir. Örneðin, Newton, varsayýmýn çalýþmalarýnda yeri olmadýðýný þu sözleri ile belirtmektedir: "...ben varsayým ileri sürmüyorum. Çünkü, olgulardan çýkarýlmayan her þey varsayým sayýlmak gerekir. Varsayýmlarýn ise, ister metafýzik-
scl ister fiziksel olsun, ister gizli ister mekanik niteliklere iliþkin olsun, deneysel felsefede yeri yoktur..."
Günümüzde açýkça görülmektedir ki varsayýmlar sadece geçmiþ dönemlerdeki az-geliþmiþ bilimsel çalýþmalar ile iliþkisinde deðil, günümüzün ileri seviyedeki bilimsel buluþlarýnda da oldukça önemli bir yere sahiptir. Açýklayýcý varsayýmlar, sadece fizik ve kimya gibi bilimlerde deðil, tesbit edici bilimler olarak isimlendirilen tarih gibi sosyal bilimler sahasýnda da etkileyici yerini korumaktadýr.
|
| Gönderen: 05.04.2006 - 03:01 |
|
|
|
Şu an Yok üye ve 872 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
16977 üye ile 13.07.2024 - 12:50 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.
[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye] |
|
 |
|
Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve
afiyet dolu ömür dileriz:
serhat34 (56), ERKAN1 (37), asalbike (39), yunusemrevulkan (45), dilara-87 (38), mustafa güler (68), nesee (43), yasar karatay (53), Sebiha (49), ismaildemir (59), rizacetinkaya (38), Cankiz04NL (39), hulyaozdal (47), atillabaran (52), Sevket14 (36), salihumut (57), yigidimm (54), qwert2626 (53), guzelsoz (48), mehmelen (42), *Buket* (35), ferhatbnc (46), cCcTAHIRcCc (42), LEVENTDURMAZZ (44), Kerbelaa (34), Anteplisofi (45), haram (44), ngulacar (46), TARIK-ist (55), simsekkk (36), mevanur (41), aybeks (44), kasimbey (45), sengroup (20), selcuklu (50), ayla_cakir (44), akcaabatli (63), hakir (40), vuslat789 (43), djamsterdam (45), furkansoner (44), mustafa.sahin (48), halidbin (54), eliz (46) |
|
|
|
|
|
|
