|
|
 |
|
|
|
| Toplam Forum: 69
*** Toplam Konu: 30100
*** Toplam Mesaj: 148193 |
|
|
|
|
|
|
|
| Gönderen |
|
|
|
|
639 Mesaj - 
|
|
|
biraz uzun bir konu ama cok güzel okumanizi tavsiye ederim
Yunus Emre'nin inanç ve görüþlerinin temeli dînî-tasavvufî düþüncedir. Tasavvuf, özü itibariyle dînin bir yaþanýþ biçimi, kýsaca bir olgunlaþma yoludur. Tasavvufta olgunlaþma vâsýtalarýndan biri de "aþk'' týr ve bu, en kestirme yol sayýlýr. Buradaki aþk, Allah'a olan büyük sevgi demektir. Allah, hem korkulan hem' de sevilen bir varlýktýr. Mutasavvýflar Allah sevgisi üzerinde yok durmuþlardýr. Gerçi Allah Kahhâr'dýr, Cebbâr'dýr; fakat O ayný zamanda Rahmanadýr ve Rahîm'dir. Hattâ bir kudsî hadîse göre "Rahmeti gazabýndan üstündür".1
Kur'an'da "sevgi" sözüne sýkça rastlanýr. Bu konuda þu âyet meþhurdur: "Allah onlarý sever., onlar da Allah'ý severler" {Mâide 5/54). Yâni sevmek ve sevilmek Allah'ýn vasfýdýr. "Sevelim sevilelim" sözünün menþei de bu âyet olabilir. Bir baþka âyette "Mü'minlerin Allah'a karþý pek þiddetli bir sevgisi vardýr." (Bakara 2/165) buyrulur. âyetteki "þiddetli sevgi" Allah aþký olarak deðerlendirilir. Hadislerde de Allah'ý ve Peygamber'i her þeyden çok sevmek lâzým geldiði, bir kimseyi sevenin de ancak Allah için sevmesi gerektiði, "îmânýn tadý"nýn ancak böyle duyulabileceði2 belirtilir.
Tasavvuf inanýþ ve düþüncesinde Kudsî Hadîs olarak kabul edilen meþhur "Kenz-i Mahfi" hadîsine göre, Allah "bilinmeyi sevmiþ" ve bilinmek için mahlûkatý yaratmýþtýr,3 O halde âlemin yaradýlýþ sebebi "sevgi"dir, Tanrý'nýn zatî aþkýdýr. Aþk cihanþümûl bir prensiptir. O, Tanrý'dan zuhur etmiþ ve bütün kainatýn icadýna sebep olmuþtur.
Mevlânâ Celâleddin'in ifadesiyle: "Aþk öyle bir alevdir ki, bir parladý mý Mâþuk'tan baþka her þeyi yakar."4 Ýnsan yaradýlýþýnda mevcut en güçlü duygulardan biri olan sevgi ve aþkýn yöneltileceði en büyük hedef, bu duyguyu mayamýza koyan Allah olmalýdýr. Öyle der Yunus:
Bizim hâlimizden bilen kimdir aþka münkir olan
Bizim sevdiðimiz Hak'týr bu halka göz ü kaþ gelir5
Mutasavvýflar böyle düþünmüþ. Yunus'tan önce ve sonra bu fikrin pek çok temsilcileri olmuþtur. Yunus ise, ilâhî aþk duygu ve düþüncesinin en baþarýlý, en samimî temsilcilerinden birisidir. Ona göre:
Dost aþkýndan âlem doldu her âþýk O'ndan oldu
Aþksýz biten çiçek soldu aþk iledir dostluk hoþu6
Böyle ulvî bir aþka yoluna düþmeyenin, ondan anlamayan ve onu inkâr edenin, Yunus'un gözünde hayvandan farký yoktur. Öyle kimseye öðüt de kâr etmez:
Aþksýzlara verme öðüt öðüdünden alýr deðil
Aþksýz âdem hayvan olur hayvan öðüt bilir deðil (T, 85)
Ýnsan varlýðýndaki en güçlü duygu olan sevgi ve aþk, ayný zamanda büyük bir dinamizm kaynaðýdýr. Allah'ýn zâtý gibi, O'na olan yolculuðun da nihayeti yoktur. Aþk kanadlarý bu yolculuðu en sür'atli biçimde saðlayan imkândýr. Âþýk kiþi, her an yeni bir ""tecellî", yeni bir "fetih", yeni vir ufukla karþý karþýyadýr. Her dem yeniden doðmakta olduðundan dâima tazedir, dolayýsýyle ondan hiç usanýlmaz:
Biz sevdik âþýk olduk sevildik mâþûk olduk
Her dem yeni doðarýz bizden kim usanasý (G, 444)
Hak âþýký, denizlerin bile kendisine hayran olduðu bir balýk gibidir. Hattâ onun nazarýnda deniz, bir damla mesabesindedir; fakat o bir zerrede bir okyanusun varlýðýný görür:
Benem ol aþk bahrîsi denizler hayran bana
Deryâ benim katremdir zerreler ummân bana (T, 7)
Allah aþký, gönülleri yakarak yumuþatýr, muma döndürür, rikkat, incelik ve hassâsiyet kazandýrýr. Bundan nasipsiz olan gönüller ise kararmýþtýr, kaya gibi katý ve sert, kýþ gibi soðuktur:
Aþký var gönül yanar yumþanýr muma döner
Taþ gönüller kararmýþ sarp katý kýþa benzer (G, 376)
Ýnsanlarýn büyük çoðunluðu duraðan bir yapýya sahiptir. Zihin tembelliði, kolaycýlýk ve rahatýna düþkünlük hoþumuza gider. Derûnî ve ruhî bir þok sayýlabilecek olan ''aþk", bu olumsuz vasýflarla baðdaþmaz. Aþk ile, kiþinin iç dünyâsýnýn yýkýlýp yeniden yapýlmasý söz konusudur.
Canlar cânýný buldum bu câným yaðma olsun
derken Yunus bunu dile getirir. Böylece müsbet derûnî güçler tamamen faal hâle gelir. O bakýmdan Hak âþýklarý son derece aktif, verimli, topluma ýþýk tutucu ve rehberlik edici, cesur kimselerdir.
Bildiklerinden, inandýklarýndan ve alýþageldiði þartlardan vazgeçebilmek gerçekten bir cesaret iþidir. Buradaki "vazgeçmek", daha iyisine kavuþmak içindir. Bu iç transformasyon tebcîle deðer. Yunus, aþkýn bu öldüren ve olduran sýrrýný yakalamýþ ve yaþamýþ kimsedir. Bu sýrada boþalmýþ ve yeniden dolmuþtur:
Aklým yavý vardý benim daðýldý fikrim kamûsu
Boþaldým üþ doldum velî ne ile doldum bilmezem7
Buradaki, boþalmak ve dolmak, tasavvuftaki "fena ve beka" nazariyesinin Yunus dilindeki yalýn ve basit ifadesidir. Kötü huylardan boþalmýþ iyi huylarla bezenmiþtir; bilgisizlikten boþalmýþ bilgi ile dolmuþtur. Nihayet kendi beþerî varlýðýndan boþalmýþ Hak varlýðýyla dolmuþ, yâni O'nunla bakî olmuþtur.
Gerçekten ilâhî aþk, insanýn manevî eðitiminde önemli bir vâsýtadýr. Aþkýn gücü ile, insan yaradýlýþýndaki menfî unsurlar ýnüsbete döner. Kötü huylar güzelleþir, böylece insan olgunlaþýp kemâle ermiþ olur. Nitekim Yunus, karayý aktan, eðriyi doðrudan seçebilecek temyiz kudretine bu sayede ulaþmýþtýr. O bakýmdan aþký "devlet tâcý" gibi deðerli bulur:
Devlet tâcý baþa kondu aþk kadehi bana sundu
Caným içti aþktan kandý karayý aktan seçer oldu
Aþk hamlarý piþirir, olgunlaþtýrýr, iyiyi kötüden ayýrd etme yeteneði verir:
Esritti aþka düþürdü ben ham idim piþirdi
Aklýmý baþa devþirdi hayrý þerden seçer oldum (T, 117)
San'atkârýmýz aþkýn deðerini anlatmaya doyamaz. Aþk daðlarý parçalar, sultaný kul hâline getirir, gamý kederi yok eder. Denizleri kaynatacak, kayalarý söyletecek kadar güçlüdür:
Ýþidin ey yârenler kýymetli nesnedir aþk
Deðmelere bitinmez hürmetli nesnedir aþk
Hem cefâdýr hem safa Hamza'yý attý Kaf'a
Aþk iledir Mustafâ devletli nesnedir aþk
Daða düþer kül eyler gönüllere yol eyler
Sultanlarý kul eyler kýymetli nesnedir aþk
Kime kim aþk vurdu ok gussa ile kaygu yok
Feryad ile âhý çok firkatli nesnedir aþk
Denizleri kaynatýr mevce gelir oynatýr
Kayalarý söyletir kuvvetli nesnedir aþk
Âkýlleri þaþýrýr deryalara düþürür
Nice ciðer piþirir key odlu nesnedir aþk
Miskin Yûnus neylesin derdin kime söylesin
Varsýn Dost'u toylasýn lezzetli nesnedir aþk (T, 71)
insanoðlu yaradýlýþ itibariyle kabiliyetli ve güçlü ise de, kendi hâline býrakýlýrsa sönüp gidebilir. Ýþte aþk, durgun vaziyetteki bu potansiyel imkânlarý faal hâle getiren vâsýtalarýn baþýnda gelir. Yunus bunu çok iyi fark edenlerdendir. Yalýn ifâde ve teþbihlerle meseleyi ortaya koyar. Ona göre, yolu aþka düþmeyen, kuru bir aðaca benzer, kuru aðaç ise kesilip ateþte yakýlmaktan baþka bir iþe yaramaz:
Kur'aðacý niderler kesip oda yakarlar
Her kim âþýk olmadý benzer kuru aðaca (G, 428)
Nitekim kendisi kuru aðaç misâli, kenarda köþede kalmýþ sýradan bir insan iken, baþka bir aþk erinin himmeti ve nazarý ile, genç ve taze bir delikanlý gibi verimli ve aktif bir hâle gelmiþtir:
Bir kuru aðaç idim yol üzre düþmüþ idim
Er bana nazar kýldý tâze civân oldum ben
Bu beytin yer aldýðý þiirin öteki kýsýmlarý da ilâhî aþkýn hâsýl ettiði dinamizmin güçlü tasvirleri ile doludur: Hak âþýký olan kimselerin dünyâsý geniþletilmiþ, o ýrmaklarý býrakýp denizlere kavuþmuþtur. Bir zerresi denizleri kaynatan aþk, kiþiyi kim bilir ne hâle sokar! Âþýk olan, gündelik basit üzüntülerden kurtulur. Aþk, insaný bülbüller gibi söyler hâle getirir, nihayet içini dýþýný nurla doldurur:
Ey dost seni sevelden aklým gitti kaldým ben
Irmaklarý terk edip denizlere daldým ben
Bir zerre aþkýn odu kaynatýr denizleri
Düþtüm aþkýn odýna tutuþuban yandým ben
Ol canda ki aþk ola onda gussa olmaya
Bu aþk bana geleden gussam gitti güldüm ben
Bu aþký bana verdin ben niderem kendüzüm
Ýçim dýþým nur doldu Dost'a âþýk oldum ben (T, 140)
Tasvir edilen bu hal bir doðuþun, yeniden diriliþin ifadesidir. Ýçi dýþý nurla dolan kimsenin, dili de çözülecek hep hak ve hakikati söyler hâle gelecektir:
Hakk'a âþýk olan kiþi
Akar gözünün yaþý
Pürnûr olur içi dýþý
Söyler Allah deyû deyû (BT, 196)
Ýnsanoðlu sonsuzluktan hoþlanýr. Hakk'ý sevenler, Hak'la bakî olmuþlar, dolayýsýyle ölümsüzlüðü yakalamýþlardýr. Öyle der Yunus:
Aþýk öldü deyû sala verirler
Ölen hayvan olur âþýk ölmez (BT, 167)
Hakk'ýn cemâli öyle güçlü bir hayat iksiridir ki, onu görenler ebediyyen ölmezler:
Aþýk Yunus seni ister lûtfeyle cemâlin göster
Cemâlin gören âþýklar ebedî ölmez Allah'ým (BT, 155)
Tanrý'ya âþýk olarý O'na benzemeye çalýþmýþ, O'nun ahlakýyla ahlâklanarak O'nun rengine boyanmýþtýr. "Rengi Allah''ýnkinden daha güzel olan kim vardýr?" (Bakara 2/138) Bu ilâhî renk hiç solmaz. O rengi taþýyan âþýk Yunus da ölümsüzleþmiþtir. Ayný tazelikle bize bugün de sesleniyor:
Göyündüm aþk ile tâ kül olunca
Bayandým rengine solmazam ayruk
Varlýðým yokluða deðiþmiþem ben
Bugün cana baþa kalmazam ayruk (BT, 77)
Âþýk, bir bakýma zamaný aþmýþ, zamanýn üstüne çýkmýþ kimsedir. Ezel ebed onun için bir þey ifâde etmez. Bu ebedî dirilik ve tazelikten dolayý, artýk gönlünün pas tutmasý da uzak ihtimaldir:
Dost aþkýna ulaþaldan dünyâ ahret bir oldu
Ezel-ebed sorar isen dün ile bugündür bana
Ayruk bize yas olmaya hiç gönlümüz pas olmaya
Zîrâ Hak'tan gelen âvâz sorulmaz bir ündür bana (T, 4)
Tasavvuf kültüründe aþkýn bu diriltici, oldurucu ve erdirici vasfý, yâni kýsaca "aþkýn dinamizmi" önemli bir yer iþgal eder. Bunu en iyî dile getirenlerden biri Yunus Emre'dir. Gittikçe maddîleþen asrýmýzda, ruhlarýmýzýn bu dinamizme her zamandan daha çok ihtiyâcý vardýr.
alinti
|
| Gönderen: 25.08.2006 - 22:43 |
|
|
|
Şu an Yok üye ve 1538 Misafir online. En son üyemiz: Didem_
16977 üye ile 13.07.2024 - 12:50 tarihinde en fazla ziyaretçi online oldu.
[Admin | Moderator | Kıdemli Üye | Üye] |
|
 |
|
Doğum gününüzü tebrik eder, sıhhat ve
afiyet dolu ömür dileriz:
olgan (52), elukumeluk (29), kefeli78 (59), TuncayOzan (48), uysaladam28 (48), KoraY (36), gunduz1966 (59), betul16 (35), Amigo1907 (38), TWEEN (42), berkan_33 (39), Abdullahper (42), ..::Suheda::.. (37), Negarip (35), zeynelabidin (59), KüBraa (36), Zehra_NL_70 (38), helvaci (33), saliha88 (37), erkam sezer (47), atilla854 (52), sizofren (50), safranbolulu_84 (41), cem can (52), mkalender (54), bulentguven (45), ali polat (52), Yusuf1978 (47), Beycumali (38), Avci1 (53), yahya77 (57), Dreams_25 (45), abdullah ravza (42), IceCubenow (40), xundar (44), capanoglu87 (38), sevin (38), yamyam (46), Nur talebesi (38), Suheda (36), reptir5 (47), mehmed_13 (36), matrx58 (42) |
|
|
|
|
|
|
